سیمای هویّت ایرانی در آثار ادبی عصر اسلامی (نگاهی به مقولۀ هویّت در دو کتاب «دو قرن سکوت» و «خدمات متقابل ایران و اسلام»)

 از مهم­ترین مباحث حوزة مطالعات فرهنگی و ادبی، شناخت شاکلة هویّت ملّی یک سرزمین، در لابه­لای آثار هنری و ادبی آنهاست. ورود دین اسلام به ایران سبب شد تا عناصر اصلی هویّت این تمدّن، به­آرامی تحت تأثیر فضای تازة سیاسی و عقیدتی، دچار دگرگونی­های عمیقی شود؛ سپس با سیطرة امویان و عبّاسیان، فراز و فرودهایی در روابط ایرانیان با جهان فاتح عربی – اسلامی، پیش آمد. پاره­ای از سازة دیرسال هویّت ایرانی، به کلّی محو شد و بخش­هایی از آن نیز، شاهد دگردیسی­های وسیعی گردید. از آنجا که شعر، ادب و تاریخ هر عصری، تصویری از اوضاع آن است؛ این پژوهش با شیوه­ای توصیفی – تحلیلی، ضمن واگویة برخی از تغییرات در مؤلّفه­های هویّت تاریخی ایران، در سده­های نخست خلافت اسلامی و عصر عباسی، با بهره­مندی از دو اثر ارزشمند خدمات متقابل اسلام و ایران، نوشتة مرتضی مطهری و نیز دو قرن سکوت به قلم عبدالحسین زرین‌کوب، مورد نقد و مقابله قرار ­گرفته­است.